Autonomiczne pojazdy na polskich drogach? Już wkrótce Sejm podejmie decyzję

W dniach 22-25 lipca Sejm RP rozpatrzy projekt nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym, który ma umożliwić testowanie pojazdów autonomicznych w Polsce. Jest to związane z postulatami branży motoryzacyjnej wraz z naukowcami, choć nie wszyscy eksperci wyrażają taki sam entuzjazm co do skuteczności tego rozwiązania.

Pełna treść artykułu pod filmem video

Test Volkswagen Mutivan 2.0 TDI z funkcją autonomicznej jazdy w korku

Art. 65k. Definicja pojazdu autonomicznego

Ilekroć w niniejszym oddziale jest mowa o pojeździe autonomicznym, należy przez to rozumieć pojazd samochodowy, wyposażony w systemy sprawujące kontrolę nad ruchem tego pojazdu i umożliwiające jego ruch bez ingerencji kierującego, który w każdej chwili może przejąć kontrolę nad tym pojazdem.

Art. 65l. Zezwolenie na prowadzenie prac badawczych związanych z testowaniem pojazdów autonomicznych w ruchu drogowym na drogach publicznych

1. Prowadzenie prac badawczych związanych z testowaniem pojazdów autonomicznych w ruchu drogowym na drogach publicznych, w szczególności na potrzeby zastosowania pojazdów autonomicznych w transporcie zbiorowym i realizacji innych zadań publicznych, jest możliwe pod warunkiem spełnienia wymagań bezpieczeństwa i uzyskania zezwolenia na przeprowadzenie tych prac.
2. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje, w drodze decyzji, organ zarządzający ruchem na drodze, na której planuje się przeprowadzenie prac badawczych, na pisemny wniosek organizatora prac badawczych.
3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, zawiera w szczególności:
   1. imię, nazwisko lub firmę (nazwę) oraz adres zamieszkania lub siedziby organizatora prac badawczych;
   2. informację o miejscu i dacie rozpoczęcia oraz zakończenia prac badawczych;
   3. planowany przebieg trasy, po której będzie poruszał się pojazd autonomiczny;
   4. wykaz osób odpowiedzialnych za zabezpieczenie trasy pojazdu autonomicznego;
   5. podpis organizatora prac badawczych lub jego przedstawiciela.
4. Do wniosku, o którym mowa w ust. 2, dołącza się:
   1. dokument potwierdzający zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej organizatora prac badawczych za szkody powstałe w związku z prowadzeniem prac badawczych związanych z prowadzeniem pojazdów autonomicznych, która wchodzi w życie w przypadku uzyskania pozwolenia na prowadzenie prac badawczych;
   2. dowód opłacenia składki za to ubezpieczenie;
   3. kopię decyzji o profesjonalnej rejestracji pojazdów wydanej na podstawie art. 80t ust. 2.
5. Organ, o którym mowa w ust. 2, konsultuje z mieszkańcami gminy, na terenie której prowadzone będą prace badawcze, wniosek o przeprowadzenie prac badawczych, zamieszczając ten wniosek na swojej stronie internetowej i wyznaczając termin na zgłaszanie uwag. Termin ten nie może być krótszy niż 7 dni. W toku konsultacji właściciel nieruchomości położonej wzdłuż planowanej trasy, po której będzie poruszał się pojazd autonomiczny, może zgłosić sprzeciw.
6. Organ, o którym mowa w ust. 2, wydaje zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, po:
   1. uzyskaniu zgody właściwego zarządcy drogi, na której planuje się przeprowadzenie prac badawczych, oraz
   2. zasięgnięciu opinii właściwego ze względu na miejsce prowadzenia prac badawczych komendanta wojewódzkiego Policji dotyczącej wpływu badań na płynność ruchu po planowanej trasie, po której będzie poruszał się pojazd autonomiczny.

Art. 65m. Odmowa wydania, cofnięcie lub zawieszenie zezwolenia

1. Organ wydający zezwolenie, o którym mowa w art. 65l ust. 1, odmawia jego wydania, jeżeli:
   1. organizator prac badawczych:
      1. nie podał we wniosku, o którym mowa w art. 65l ust. 2, informacji określonych w art. 65l ust. 3,
      2. nie dołączył do wniosku, o którym mowa w art. 65l ust. 2, dokumentów wskazanych w art. 65l ust. 4,
      3. nie uzyskał zgody i opinii, o których mowa w art. 65l ust. 6;
   2. pomimo spełnienia wymogów określonych w art. 65l ust. 3 i 4 istnieje niebezpieczeństwo, że prowadzenie prac badawczych będzie stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia wielkiej wartości;
   3. właściciel nieruchomości położonej wzdłuż planowanej trasy, po której będzie poruszał się pojazd autonomiczny, zgłosił sprzeciw.
2. Organ wydający zezwolenie może:
   1. cofnąć zezwolenie, jeżeli:
      1. organizator prac badawczych podał we wniosku, o którym mowa w art. 65l ust. 2, nieprawdziwe informacje,
      2. prace badawcze prowadzone są niezgodnie z informacjami podanymi we wniosku, o którym mowa w art. 65l ust. 2,
      3. dalsze prowadzenie prac badawczych stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia wielkiej wartości;
   2. zawiesić zezwolenie, jeżeli dalsze prowadzenie prac badawczych może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia wielkiej wartości - do czasu ustania tego zagrożenia.

Art. 65n. Obowiązki organizatorów prac badawczych

1. Organizator prac badawczych jest obowiązany:
   1. umożliwić Policji wykonywanie czynności niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz ochrony życia i zdrowia ludzi oraz mienia w trakcie prowadzenia prac badawczych;
   2. zapewnić, aby w trakcie prowadzenia prac badawczych w pojeździe autonomicznym, w miejscu przeznaczonym dla kierującego, znajdowała się osoba posiadająca uprawnienia do kierowania pojazdem, która w każdej chwili może przejąć kontrolę nad tym pojazdem, w szczególności w razie wystąpienia zagrożenia dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym;
   3. przekazywać do wiadomości publicznej informacje o planowanych pracach badawczych i przebiegu trasy, po której będzie poruszał się pojazd autonomiczny;
   4. przekazać Dyrektorowi Transportowego Dozoru Technicznego sprawozdanie z przeprowadzonych prac badawczych związanych z testowaniem pojazdów autonomicznych oraz ich wyposażenia, zgodnie z wzorem określonym w przepisach wydanych na podstawie ust. 2, w terminie 3 miesięcy od dnia zakończenia testów.
2. Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, wzór sprawozdania składanego przez organizatorów prac badawczych związanych z testowaniem pojazdów autonomicznych oraz ich wyposażenia, kierując się potrzebą zapewnienia dostępu do jednolitych informacji o niezawodności funkcjonowania tych pojazdów, sposobie poruszania się po drogach, sposobie sterowania tymi pojazdami i bezpieczeństwie ruchu drogowego.

źródło: Prawa o ruchu drogowym Dział 6 - Wykorzystanie dróg na potrzeby prac badawczych nad pojazdami autonomicznymi - Prawo o ruchu drogowym. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/prawo-o-ruchu-drogowym-16798732/dz-6

Co przewiduje projekt nowelizacji?

Projekt nowelizacji ustawy zakłada wprowadzenie takich przepisów, które docelowo ułatwią testowanie i badanie systemów autonomicznej jazdy na drogach publicznych. Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, zmiany mają na celu dostosowanie przepisów prawa do dynamicznego rozwoju nowych technologii oraz wzmocnienie konkurencyjności Polski w sektorze samochodów autonomicznych na tle innych krajów. Obecne przepisy utrudniają testowanie tego typu rozwiązań – do dziś wydano jedynie kilka zezwoleń na testowanie systemów autonomicznej jazdy w codziennym ruchu drogowym.

Jak podkreśla Ministerstwo Infrastruktury, zaproponowany projekt nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym to również odpowiedź na postulaty osób związanych z branżą motoryzacyjną i instytutami badawczymi. Nowe przepisy mają stworzyć takie warunki, które umożliwią prowadzenie badań w sposób bezpieczny dla reszty uczestników ruchu drogowego, a także z poszanowaniem własności intelektualnej i tajemnicy handlowej.

Eksperci branży są podzieleni

Profesor Marcin Ślęzak, dyrektor Instytutu Transportu Samochodowego twierdzi, że zmiany w polskim prawie są niezbędne do skutecznego rozwijania nowych technologii.

– Nowelizacja ustawy Prawo o ruchu drogowym to długo wyczekiwany krok w stronę praktycznego wdrażania pojazdów autonomicznych na polskich drogach. Dotychczasowe regulacje nie były wystarczająco precyzyjne ani elastyczne, by umożliwić prowadzenie zaawansowanych testów w realnym ruchu drogowym – mówi prof. Marcin Ślęzak.

Dodaje również, że nowelizacja ustawy pozwoli na rozwój krajowego sektora badań i rozwoju (R&D) oraz przyciągnięcie nowych inwestycji. Jak wskazuje, to zarówno ułatwienie dla uczelni i instytutów badawczych, jak i również sygnał dla firm z branży motoryzacyjnej, że Polska jest atrakcyjnym miejscem do prowadzenia testów nad przyszłościowymi rozwiązaniami.

Inne zdanie ma natomiast Michał Wekiera, dyrektor generalny Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego (PZPM). Choć wskazuje on na potrzebę nowelizacji prawa, to jego zdaniem, przedstawione propozycje zmian są niewystarczające i zbyt rygorystyczne.

– Te przepisy, które mamy dziś, są zupełnie nieżyciowe i istotnie zmniejszają konkurencyjność Polski jako miejsca do rozwijania technologii autonomicznych. Zmiany są potrzebne, ale słychać głosy, że to, co zaproponowano, jest zbyt sformalizowane i niedostosowane do charakteru projektów badawczo-rozwojowych – mówi Michał Wekiera.

Według dyrektora generalnego PZPM, Polska pozostaje w tyle w rozwoju nowych technologii w porównaniu z krajami sąsiednimi, które dzięki bardziej elastycznemu prawu budują tory testowe i dopuszczają autonomiczne pojazdy do codziennego ruchu drogowego.

Gdy Sejm podejmie decyzję – co dalej?

Jeżeli nowelizacja przepisów zostanie rozpatrzona przez Sejm RP pozytywnie, możliwe będzie m.in. testowanie autonomicznych pojazdów na drogach publicznych, bez konieczności tworzenia specjalnych torów badawczych. Przepisy mają również chronić przed nadużyciami podatkowymi – dlatego pojazdy testowe nie będą mogły być odsprzedawane.

Projekt jest również realizacją założeń Unii Europejskiej na rzecz rozwoju nowych technologii w transporcie. Już w 2018 roku Komisja Europejska apelowała do krajów członkowskich o opracowanie strategii wspierających rozwój zautomatyzowanej mobilności, wskazując na ich kluczową rolę w poprawie bezpieczeństwa, redukcji emisji oraz zwiększeniu efektywności transportu.

Autonomiczne pojazdy – technologia przyszłości i ratunek dla branży transportowej

Technologia autonomicznej jazdy wyznacza nowy kierunek, który wkrótce może odmienić cały sektor transportowy. Aktualnie Europa i Japonia pozostają w tyle na tle USA i Chin, które prześcigają się w opracowaniu tej innowacyjnej technologii. Zwolennicy autonomicznych pojazdów wskazują na wzrost tempa życia, a zautomatyzowany transport może pozwolić na zwiększenie produktywności podczas pokonywania trasy – np. wykonując swoją pracę czy poświęcając ten czas na naukę.

Czytaj więcej:

• Technologiczni giganci. Rozwój elektromobilności i technologii w motoryzacji
• Pierwsza jazda Ford Bluecruise, czyli pierwszy krok w strone autonomicznosci

Rozwiązanie to ma być również odpowiedzią na niedobór zawodowych kierowców, szczególnie pojazdów ciężarowych. Według raportu IRU z 2023 roku w samej Europie brakowało ponad 233 tysiące zawodowych kierowców, co znacznie wpłynęło na opóźnienie dostaw i zwiększenie kosztów. Autonomiczne pojazdy mają – choćby częściowo – zmniejszyć skalę tego problemu.