Wynajem długoterminowy - co to jest ponadnormatywne zużycie auta?

Zwrot auta po zakończeniu umowy wynajmu długoterminowego to moment, który potrafi wzbudzić emocje. Wśród użytkowników często pojawia się obawa przed dodatkowymi kosztami, a samo pojęcie „ponadnormatywnego zużycia” bywa odbierane jako pretekst do naliczenia kar. Niektórzy klienci traktują dopłaty jako formę naciągania - tymczasem rzeczywistość wygląda nieco inaczej.

Firmy wynajmujące samochody opierają się na precyzyjnie określonych zasadach, które są znane klientom już w chwili podpisywania umowy. Tak zwane ponadnormatywne zużycie ma jasną definicję, a procedura oceny pojazdu – w tym możliwość odwołania – jest jasno opisana w dokumentach i przewodnikach branżowych.

Czym jest ponadnormatywne zużycie auta w wynajmie długoterminowym?

Każdy pojazd, nawet użytkowany z najwyższą starannością, po pewnym czasie nosi ślady eksploatacji. Przetarta kierownica, delikatne zarysowania przy klamkach czy osad na felgach – to elementy typowego, normatywnego zużycia, które są naturalną konsekwencją codziennego użytkowania auta.

Ponadnormatywne zużycie to jednak coś więcej. Chodzi o uszkodzenia, usterki i zniszczenia, które wykraczają poza standardowe ślady użytkowania wynikające z wieku pojazdu, przebiegu oraz przeciętnych warunków eksploatacji. Są to zatem m.in. głębokie wgniecenia, wypalone dziury w tapicerce, mocno zarysowane zderzaki czy uszkodzone elementy wyposażenia.

Warto podkreślić, że ocena zużycia nie jest subiektywna – opiera się na branżowych wytycznych, zawartych w tzw. Przewodniku Zwrotu Pojazdu opublikowanym przez Polski Związek Wynajmu i Leasingu Pojazdów (PZWLP). Dokument ten zawiera konkretne przykłady i kryteria, dzięki którym każda ze stron może zorientować się, które uszkodzenia są jeszcze akceptowalne, a które będą podstawą do naliczenia dopłat.

Jak przebiega ocena techniczna pojazdu po zakończeniu umowy najmu?

Zgodnie z przyjętą procedurą, szczegółowa ekspertyza wykonywana jest przez niezależnego rzeczoznawcę, działającego na zlecenie leasingodawcy lub we współpracy z autoryzowanym dystrybutorem. Kluczową rolę odgrywa tutaj wspomniany wcześniej Przewodnik Zwrotu Pojazdu, który określa, jak należy interpretować stopień zużycia i jakie elementy podlegają kontroli.

Co sprawdza rzeczoznawca przy zwrocie auta?

Ekspertyza rzeczoznawcy obejmuje zazwyczaj następujące obszary:

• nadwozie i elementy zewnętrzne: ocenie podlegają lakier, zderzaki, szyby, klamki, lusterka, lampy, a także karoseria – szczególnie w zakresie wgnieceń, odprysków i zarysowań,
• wnętrze pojazdu: sprawdzany jest stan tapicerki (siedzenia, podsufitka, podłoga), kierownicy, deski rozdzielczej, pasów bezpieczeństwa oraz wszystkich elementów wyposażenia kabiny,
• koła i ogumienie: brane są pod uwagę felgi (również pod kątem obtarć i deformacji), kołpaki, a także głębokość bieżnika opon i ich równomierne zużycie,
• kompletność wyposażenia: rzeczoznawca weryfikuje obecność wszystkich elementów przekazanych przy odbiorze pojazdu, w tym dokumentów, kluczyków, zestawów naprawczych, ładowarek, siatek bagażowych czy rolet.

To właśnie na podstawie takiej analizy powstaje raport końcowy, który zawiera ocenę stanu auta oraz – jeśli to konieczne – wskazuje elementy wymagające naprawy lub dopłaty. Raport ten jest przesyłany drogą elektroniczną do klienta i stanowi punkt wyjścia do ewentualnych dalszych działań, w tym złożenia sprzeciwu lub przedstawienia własnej ekspertyzy.

Procedura zwrotu pojazdu i rola protokołu zdawczo-odbiorczego

Jeśli raport rzeczoznawcy wskaże na ponadnormatywne zużycie (czyli uszkodzenia wykraczające poza typowe ślady użytkowania), leasingodawca może naliczyć tzw. roszczenie, obejmujące m.in.:

• naprawę uszkodzeń nieakceptowalnych (np. rozdarcia tapicerki, stłuczone lampy),
• wymianę brakujących części,
• usunięcie przeróbek wykonanych bez zgody leasingodawcy,
• koszty związane z niezgodnym ze standardami zwrotem pojazdu.

Leasingobiorca zostaje poinformowany o wysokości roszczeń i podstawie ich naliczenia, a następnie ma 5 dni roboczych na zapłatę.

Jak odwołać się od oceny rzeczoznawcy po zwrocie samochodu?

Choć raport rzeczoznawcy sporządzony po zwrocie auta zazwyczaj kończy sprawę, zdarzają się sytuacje, w których klient nie zgadza się z jego treścią. Na szczęście – i warto to podkreślić – leasingobiorca nie jest w takiej sytuacji bezradny. Przysługuje mu prawo do formalnego sprzeciwu. Co ważne, to nie tylko zapis w umowie, ale realna procedura, którą da się przeprowadzić – o ile trzymamy się określonych terminów.

Od czego zacząć? Kluczowy jest czas. Jeśli klient uzna, że wskazane w raporcie szkody są zawyżone lub nieuzasadnione, musi zgłosić sprzeciw maksymalnie w ciągu pięciu dni roboczych od otrzymania dokumentu oraz towarzyszącego mu rozliczenia. To pierwszy i nieprzekraczalny krok – brak reakcji w tym terminie oznacza, że raport zostaje uznany za wiążący.

Następnie, w ciągu kolejnych pięciu dni (licząc od daty zgłoszenia sprzeciwu), leasingobiorca ma prawo zlecić wykonanie niezależnej ekspertyzy. Musi ją jednak przeprowadzić rzeczoznawca majątkowy, który będzie działał zgodnie z tymi samymi kryteriami, jakie przyjęto w Przewodniku Zwrotu Pojazdu PZWLP (w przeciwnym razie ekspertyza może zostać uznana za niewiarygodną). Koszt takiej opinii leży po stronie klienta, ale z doświadczenia wynika, że w wielu przypadkach jest to wydatek, który może się zwrócić.

Co istotne, leasingodawca (a dokładnie autoryzowany dystrybutor) ma obowiązek udostępnić pojazd do ponownej oceny. W praktyce oznacza to, że nie może zablokować dostępu do auta i powinien umożliwić niezależnemu rzeczoznawcy wykonanie oględzin.

Po wykonaniu ekspertyzy, jej wynik przesyłany jest firmie leasingowej. Co dzieje się dalej? Otóż leasingodawca ma dwie możliwości. Może zaakceptować opinię zleconą przez klienta lub – jeśli nadal ma wątpliwości – powołać jeszcze jednego rzeczoznawcę. I tu ważna zasada: jeśli nie zrobi tego w ciągu pięciu dni roboczych od otrzymania sprzeciwu, opinia klienta staje się automatycznie wiążąca. Jeżeli jednak zdecyduje się na trzecią ekspertyzę – to właśnie ona będzie ostatecznym rozstrzygnięciem sporu.

A co z rozliczeniem? Jeśli z ponownej analizy wynika, że wcześniejsze roszczenia były zawyżone, leasingodawca musi zwrócić klientowi nadpłaconą kwotę. Jeśli zaś nowa ekspertyza wykaże, że dopłata powinna być wyższa – leasingobiorca zobowiązany jest uregulować różnicę. Obie strony mają na to pięć dni roboczych.

Ponadnormatywne zużycie auta – ile może kosztować kierowcę?

To jedno z najczęstszych pytań, jakie zadają kierowcy przed zwrotem auta. Niestety, nie ma jednego uniwersalnego cennika. Koszt ewentualnej dopłaty zależy od rodzaju uszkodzeń, skali zużycia oraz tego, jak bardzo odbiegają one od normy przewidzianej dla auta użytkowanego przez określony czas i przebieg.

Wbrew obiegowej opinii, nie są to jednak zawrotne sumy. Z reguły nie mówimy o kosztach liczonych w tysiącach złotych, ale raczej o dopłatach rzędu kilkuset złotych.

Przykładowo: mocniejsze wgięcie drzwi, które będzie wymagało lakierowania, może skutkować dopłatą rzędu 300 zł. Jeśli tapicerka na siedzisku została wypalona papierosem, naprawa tej jednej szkody to ok. 200 zł. A lakierowanie porysowanego zderzaka – koszt rzędu 250 zł.

Oczywiście, suma może wzrosnąć, jeśli auto wraca z wieloma uszkodzeniami – np. zestaw drobnych rys, wgnieceń, przetarć i zabrudzeń potrafi wygenerować skumulowaną dopłatę. Jednak nawet wtedy firma leasingowa bazuje na realnych kosztorysach przygotowanych przez rzeczoznawcę, a nie arbitralnych stawkach.

Podsumowanie

Nie można zapominać, że dopłaty za ponadnormatywne zużycie nie są formą kary. To rekompensata za utratę wartości pojazdu, który po zakończeniu najmu trafia najczęściej do sprzedaży jako auto używane. Im gorszy jego stan – tym niższa cena, jaką może uzyskać leasingodawca.

A skoro leasingobiorca odpowiada za utrzymanie auta w należytej kondycji, to nic dziwnego, że za ponadnormatywne zużycie trzeba dopłacić. To uczciwy układ – pod warunkiem, że obie strony trzymają się ustalonych wcześniej zasad.