Przepisy ruchu drogowego dla rowerzystów i kierowców 2024

Czy istnieje inny tak płomienny spór drogowy niż konflikt pomiędzy rowerzystami i kierowcami? Skąd wynika wiele niebezpiecznych sytuacji drogowych? Nie zawsze chodzi o udowodnienie drugiej strony racji. Często błędy kosztujące życie i zdrowie wynikają z prostej przyczyny. Braku wiedzy. Dzisiaj przypominamy o najważniejszych zasadach ruchu drogowego, o których powinni pamiętać kierowcy.

Punkt widzenia zmienia się od punktu siedzenia, kierowcy, którzy sami są rowerzystami również często dopuszczają się łamania przepisów związanych np. prawidłowym wyprzedzaniem jednośladów, również jako rowerzyści, pomimo znajomości przepisów, świadomie np. skracają czas oczekiwania na przejazd wykorzystując m.in. przejścia dla pieszych czy w ogóle ignorują czerwone światło.

Karta rowerowa zdana w wieku 10 lat to często ostatni moment kiedy rowerzyści, już jako dorośli uczestnicy ruchu drogowego, mają aktywny kontakt z kodeksem drogowym i przepisami. Również jeśli stają się kierowcami, nie odświeżają swojej wiedzy na bieżąco. Wielu rowerzystów nie wie, jakie posiada prawa, ale również jakie zmiany zachodzą w Prawie o ruchu drogowym.

Sezon wakacyjny to wzmożony czas turystyki rowerowej. Nic więc dziwnego, że komunikatów o wypadkach na drogach z udziałem rowerzystów jest więcej. Nie bez znaczenia jest również kondycja rynku sprzętu sportowego, która dzięki pandemii podwoiła obroty, a także nowe przepisy unijne związane modernizacją i budową nowych dróg z uwzględnieniem w planowaniu ścieżek rowerowych (efektem są kolejne kilometry tras dla rowerów - o tym w jakim stopniu ich planowanie, zasadność, łączenie czy dostępność nie wspominamy).

Rowerzysta i pierwszeństwo przejazdu przez jezdnię

Kiedy rowerzysta nabywa pierwszeństwo przejazdu przez jezdnię? Wielu kierowców uważa, że na podstawie zmian, które weszły w życie 1 czerwca 2022 roku rowerzysta, podobnie jak pieszy zyskuje pierwszeństwo w chwili zbliżania się do przejazdu. Nie jest to prawdą. W tym wypadku nic się nie zmieniło, a kodeks jasno wskazuje, że rowerzysta posiada pierwszeństwo będąc na przejeździe. Zbliżając się do krawędzi jezdni rowerzysta posiada obowiązek upewnienia się, że przejazd jest dla niego bezpieczny. Równocześnie nie oznacza to, że kierowca samochodu może zignorować rowerzystę oczekującego na przejazd.

Nie każdy rowerzysta zdaje sobie z tego sprawę, a nadinterpretacja przepisów niejednokrotnie doprowadziła do sytuacji, w której kierowca najechał na rowerzystę lub w której rowerzysta uderzył w pojazd przejeżdżając przez jezdnie.

Obowiązki kierowcy są następujące i reguluje je art. 27 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

• kierujący pojazdem widząc znak D-6a "przejazd dla rowerzystów" powinien w pierwszej kolejności zachować szczególną ostrożność. To oznacza według art. 2 pkt 22 ustawy Prawo o ruchu drogowym "zwiększenie uwagi i dostosowanie zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie".

Ścieżka rowerowa - przepisy

Rowerzyści mają obowiązek poruszania się ścieżką rowerową lub jezdnią, jeśli w jej obrębie ścieżki rowerowej nie ma. W tym miejscu dochodzimy do przynajmniej dwóch sytuacji spornych, czy i kiedy rowerzysta ma obowiązek poruszania się drogą rowerową, oraz czy rowerzysta może poruszać się po chodniku? Jeśli tak, to w jakich sytuacjach.

Zacznijmy od tego, że rowerzysta ma obowiązek poruszania się po jezdni. Wykluczone są z tego drogi ekspresowy, autostrady oraz te drogi, wzdłuż których wyznaczono specjalną drogę dla rowerów (i tu uwaga) wyznaczoną w kierunku, w jakim porusza się rowerzysta. Jeśli taka droga rowerowa istnieje i dostęp do niej jest możliwy, rowerzysta ma obowiązek skorzystania z niej. Poza wskazanymi typami dróg, ograniczenie ruchu rowerzystów może być uregulowane znakami. Znaki drogowe dla rowerzystów takie jak B-9 mogą jednostkowo ograniczać możliwość przemieszczania się jezdnią w wybranym obszarze.

Przykład: rowerzysta jedzie jezdnią. Po prawej stronie jezdni znajduje się chodnik z wydzielona drogą dla rowerów lub chodnik pieszo-rowerowy, rowerzysta ma obowiązek skorzystać z drogi rowerowej od razu, kiedy to będzie możliwe. Dopuszcza się w przepisach sytuację, w której rowerzysta znajduje się w niewielkim odległości od skrzyżowania, na którym będzie zmieniał kierunek jazdy, w tym wypadku nie ma on obowiązku jazdy po drodze rowerowej.

W tej samej sytuacji, jeśli droga dla rowerów lub chodnik pieszo-rowerowy znajduje się po lewej stronie jezdni, którą przemieszcza się rowerzysta, nie ma obowiązku korzystania z niej. Jeśli umożliwia to infrastruktura - zjechanie z jezdni na drogę rowerową, obecność przejazdu rowerowego itd. rowerzysta powinien z niego skorzystać. 

Czy można jechać ulicą, gdy obok jest droga dla rowerów?

Przykładem niewłaściwej interpretacji prawa o ruchu drogowym może być tu niedawna sytuacja, jaka dotknęła polską triathlonistkę Natalię Rypel. Zaatakowana przez kierowcę, który uważał, że powinna ona bezwzględnie jechać droga dla rowerów, która znajdowała się po drugiej stronie jezdni, wyznaczona była w przeciwnym kierunku do jej toru jazdy, a dostęp do niej był ograniczony nie tylko znakami poziomymi, ale również samą infrastrukturą. W tym wypadku rowerzystka zachowała się odpowiednio kierując rowerem po jezdni.

Śluza rowerowa - co to?

Choć w Polsce nie jest ona zbyt często stosowana, w krajach europejskich stanowi ona standardowe rozwiązanie na wszystkich większych skrzyżowaniach. Jest to specjalnie wydzielony pas drogi rowerowej, który umożliwia bezpieczne dojechanie do linii zatrzymania u wlotu skrzyżowania. Śluzy rowerowe poprawiają widoczność rowerzystów, ale także umożliwiają bezpieczne kontynuowanie jazdy w wyznaczonym kierunku. Ze śluz rowerowych korzystamy w sytuacji, gdy świeci się czerwone światło. Dzięki śluzie rowerzysta dojeżdża do końca pasa ruchu i ustawia się w odpowiednim miejscu (zgodnie z kierunkiem dalszej jazdy). W chwili, gdy zaświeci się zielone światło rowerzysta kontynuuje podróż jako pierwszy. Również w chwili dojeżdżania do skrzyżowania, jeśli zapali się zielone światło, rowerzysta powinien włączyć się do ruchu i zjechać ze śluzy.

Czy rowerzysta może jeździć po chodniku?

Według zasad ruchu drogowego, nie może. Ale od tej zasady istnieją pewne wyjątki. Dziecko do lat 10 pod opieką osoby dorosłej może poruszać się chodnikiem z zachowaniem ostrożności. Również w przypadku dorosłych rowerzystów, jeśli warunki atmosferyczne wpływają w znacznym stopniu na bezpieczeństwo poruszania się jezdnią mają prawo do skorzystania z chodnika. Powinni oni zachować szczególna ostrożność dostosować prędkość jazdy do ruchu pieszych oraz pamiętać o bezwzględnym pierwszeństwie pieszych na chodniku. Również do jazdy chodnikiem uprawnia sytuacja, w której rowerzysta byłby zmuszony do jazdy jezdnią, na której ruch samochodowy odbywa się z prędkością powyżej 50 km/h, a chodnik wiodący wzdłuż jezdni posiada minimum 2 m.

Korzystanie z drogi dla pieszych przez kierującego rowerem jest dozwolone wyjątkowo, gdy:

• 1) opiekuje się on osobą w wieku do lat 10 kierującą rowerem;
• 2) szerokość chodnika wzdłuż drogi, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością większą niż 50 km/h, wynosi co najmniej 2 m i brakuje drogi dla rowerów, drogi dla pieszych i rowerów lub pasa ruchu dla rowerów;
• 3) warunki pogodowe zagrażają bezpieczeństwu rowerzysty na jezdni (śnieg, silny wiatr, ulewa, gołoledź, gęsta mgła), z zastrzeżeniem ust. 6.

Kierujący rowerem, korzystając z drogi dla pieszych, jest obowiązany jechać z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego, zachować szczególną ostrożność, ustępować pierwszeństwa pieszemu oraz nie utrudniać jego ruchu.

Mandaty:

• Naruszenie przez kierującego rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego przepisów o korzystaniu z chodnika lub drogi dla pieszych – 200 zł.
• Naruszenie przez kierującego rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego, korzystającego z chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów i pieszych, obowiązku:
  • 1) poruszania się z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego – 300 zł.
  • 2) ustąpienia pierwszeństwa pieszemu – 300 zł.
  • 3) nieutrudnienia ruchu pieszemu – 300 zł.

Jazda w parach oraz kolumna rowerowa

Czy na rowerze można jechać obok siebie? Wybierając się na wycieczkę rowerową mamy prawo jechać obok siebie, pod warunkiem że nie stwarzamy zagrożenia i ograniczenia w ruchu drogowym. W przypadku, gdy jazda obok siebie dwój rowerzystów wymusza na innych rowerzystach łamanie zasad ruchu drogowe, jest ona niezgodna z przepisami, a rowerzyści w takiej sytuacji powinni wrócić do jazdy przy prawej krawędzi.

Inaczej jest w przypadku kolumny rowerowej, która obejmuje do 15 osób. W przypadku większej grupy rowerowej odstępy pomiędzy grupami powinny wynosić około 200 metrów.

Mandaty:

• Naruszenie zakazu jazdy po jezdni obok innego uczestnika ruchu – 50 zł.
• Utrudnianie poruszania się innym uczestnikom ruchu przez kierującego rowerem jadącego po jezdni obok innego roweru lub motoroweru – 200 zł.

Rowerzyści i wyprzedzanie

Czy legalne jest wyprzedzenie pojazdu z prawej strony? Tak, choć niewielu kierowców o tym wie, dlatego stosując taki manewr warto zachować szczególną ostrożność. Przepisy dotyczące wyprzedzania pojazdów prawą stroną zmienił się w 2011 roku i zezwoliły one rowerzystom wyprzedzenie np. stojących pojazdów prawą stroną. Wykroczeniem jest wyprzedzanie pojazdów prawą stroną na skrzyżowaniach, przejściach dla pieszych, a także pojazdów uprzywilejowanych, które ustępują pierwszeństwa lub sygnalizują manewr skrętu, który przecinałby kierunek jazdy rowerzysty.

Mandaty:

• Omijanie pojazdu, który jechał w tym samym kierunku, lecz zatrzymał się w celu ustąpienia pierwszeństwa pieszemu – od 50 do 500 zł.

Warto pamiętać, że w sytuacji, w której na jezdni wyznaczony jest przejazd dla rowerów, kierujący rowerem ma prawo przez niego przejechać. Inaczej jest w sytuacji, w której kierujący rowerem zamierza przekroczyć jezdnię, na której nie został wyznaczony przejazd rowerowy a pasy dla pieszych. Wtedy posiada obowiązek zatrzymania się przed przejściem, zejście z roweru oraz przeprowadzenie go na druga stronę.

Kiedy rowerzysta ma prawo pierwszeństwa na przejeździe rowerowym?

Rowerzysta posiada pierwszeństwo na przejeździe jeśli jest ono wyznaczone wzdłuż jezdni, z której kierujący pojazdem zjeżdża. Nie ma znaczenia czy przejazd znajduje się z prawej lub lewej strony oraz to czy rowerzysta nadjeżdża z naprzeciwka nadjeżdżającego pojazdu czy przemieszcza się równolegle z nim. W takiej sytuacji to kierujący pojazdem zjeżdżając w drogę podporządkowaną ma obowiązek udzielenia pierwszeństwa. Rowerzysta posiada pierwszeństwo również w sytuacji, w której przemieszcza się jezdnią lub drogą rowerową, a kierowca wyjeżdża z parkingu lub drogi podporządkowanej i przecina drogę rowerową. W takiej sytuacji kierowca ma obowiązek zatrzymania i udzielenia pierwszeństwa rowerzyście.

Bezpieczeństwo rowerzystów zależy również od innych uczestników ruchu. Przede wszystkim kierowców samochodów, którzy powinni respektować pierwszeństwo przejazdu rowerzystów w miejscach wskazanych przepisami, i tak:

• zbliżając się do przejazdu dla rowerzystów kierujący jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa rowerowi znajdującemu się na przejeździe,
• jeżeli skręca w drogę poprzeczną, również jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa rowerzyście jadącemu na wprost po jezdni, pasie ruchu dla rowerów, drodze dla rowerów lub innej części drogi, którą zamierza opuścić,
• przejeżdżając przez drogę dla rowerów poza jezdnią, kierujący jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa rowerowi,
• kierującemu pojazdem zabrania się wyprzedzania pojazdu na przejeździe dla rowerzystów i bezpośrednio przed nim, z wyjątkiem przejazdu, na którym ruch jest kierowany.

Ponadto podczas wyprzedzania roweru, kierujący jest obowiązany zachować odstęp nie mniejszy niż 1 m.